რაჭა

გურიის შემდეგ, ყველაზე პატარა თუმცა მრავალფეროვანი მხარეა. რაჭა გამოირჩევა უძველესი ისტორიული ძეგლების სიმრავლით, უნიკალური სალაშქრო მარშრუტებითა და რამდენიმე კლიმატურ-ბალნეოლოგიური კურორტით. მათ შორის განსაკუთრებით პოპულარულია უწერა და შოვი. რაჭაში მოგზაურობა საინტერესო თავგადასავალია აქტიური დასვენებისთვისაც. ლაშქრობის მოყვარულებისთვის კი იდეალური არჩევანია სიყვარულის ჩანჩქერი და შაორის ტბა.

რაჭაში ვიზიტს მისი კულტურული მახასიათებლები და ღვინის უძველესი კულტურა კიდევ უფრო საინტერესოს და შთამბეჭდავს ხდის. რაჭაში დღემდე აქტიურია მევენახეობა და მეღვინეობა. მიუხედავად ტურისტული ასპექტით პოპულარობისა, რაჭა წლებია დემოგრაფიული პრობლემების წინაშე დგას.

რა ვნახოთ რაჭაში?

რაჭა მრავალფეროვანი კუთხეა, როგორც ბუნების ძეგლების სიმრავლით, ასევე კულტურული თუ არქიტექტურული ძეგლების კუთხით. აქ, ნებისმიერი ტიპის დამსვენებლისთვის მოიძებნება საინტერესო ადგილი. რაჭა იდეალური არჩევანია, როგორც კლიმატოთერაპიისთვის, ასევე ლაშქრობისთვის, ქართული ისტორიული ღირსშესანიშნაობების მოსანახულებლად და გასტრონომიული ტურებისთვის.

ისტორიულ-კულტურული ძეგლებიდან, განსაკუთრებით ცნობილი ძეგლებია ნიკროწმინდის და ბარაკონის ტაძრები, გამორჩეული უნიკალური არქიტექტურითა და ხატწერის ნიმუშებით. 9 ჯვარი და სიყვარულის ჩანჩქერი კი რაჭას კიდევ უფრო უნიკალურ ადგილად აქცევს. ეს ორიგინალური ძეგლები სულ უფრო და უფრო მეტ ადამიანს იზიდავს ყოველწლიურად. რაჭაში, ასევე შეგიძლიათ უძველეს ისტორიას გაეცნოთ და მოინახულოთ ძველი წელთაღრიცხვით დათარიღებული არქეოლოგიური აღმოჩენები ონის მუზეუმში. გასტროტურების მოყვარულთათვის, კი რაჭული ღვინო მორიგი თავგადასავალია. რაჭის ღვინის კულტურის გასაცნობად შეგიძლიათ ხვანჭკარას ქარხანას ეწვიოთ, რომელიც ამბროლაურში მდებარეობს.

ისტორია

არქეოლოგიური აღმოჩენების შედეგად, დადგენილია, რომ რაჭა აქტიურად დასახლებული ძველი ქვის ხანიდან იყო. რაჭის ჩრდილოეთით, მთიან ტერიტორიებზე ნაპოვნი საყოფაცხოვრებო ნივთები კი, ბრინჯაოს ხანას მიეკუთვნება. მხარეში ასევე აღმოჩენილია ამავე პერიოდის სპილენძისა და დარიშხანის მაღაროები.

შუა საუკუნეებში, რაჭა უკვე მოიხსენიება როგორც რაჭის საერისთავო, სადაც მმართველი გვარი კახაბერიძეები იყვნენ. მე-13 საუკუნეში, რაჭის ერისთავები მეფის მოხეელები იყვნენ და კარგი რეპუტაციით სარგებლობდნენ სამეფოში. ვითარება დავით ნარინის მართველობის შემდეგ იცვლება, როცა რაჭას საერისთავოს სტატუსი გაუქმდა და გამოცხადდა სამეფო მამულებად.

საერისთავო სტატუსს მე-14 საუკუნეში იბრუნებს და სათავეში ჭარელიძეების გვარი ექცევა. XV საუკუნეში, საქართველოს სამეფოს დაშლის შემდეგ, რაჭის ტერიტორია სამეგრელოს შეუერთდა. რაჭის საერისთავო 1789 წლამდე გაუქმებული იყო. 1840 წელს, კი მოხსენიებული როგორც რაჭის უბანი, შევიდა იმერეთის გუბერნიის, ქუთაისის მაზრის შემადგენლობაში. 1928 წლის შემდეგ, კი ტერიტორიას რაჭის მაზრა ეწოდა, რომელსაც შემდეგ ლეჩხუმის მაზრაც შეუერთა. თუმცა მალევე სახელი გაუქმდა და შეცვალა როგორც, ამბროლაურის, ონისა და ჭრებალოს რაიონები.

ტრადიციები და კულტურა

რაჭის კულტურა ძალიან მრავალფეროვანია, თუმცა ყველაზე მეტად ცნობილი რაჭული ფოლკლორი და ღვინოა. მდინარე რიონის ხეობა და ვენახისთვის შესაბამისი კლიმატური პირობები, რაჭას მეღვინეობისთვის გამორჩეულ ადგილად აქცევს. ვენახების დიდი ნაწილი ამბროლაურსა და ონშია გაშენებული. ცნობილი რაჭული ღვინო “ხვანჭკარა” კი განთქმულია, როგორც საქართველოში, ასევე მის საზღვრებს გარეთ. ხვანჭკარასთან ერთად, რაჭული ღვინის სახეებია “ალექსანდროული,” “ცოლოკოური” და “რაჭული ძელშავი.”

რაჭული ფოლკლორი მრავალხმიანობითა და ჩქარი რიტმით გამოირჩევა. განსაკუთრებით ცნობილია “რაშოვდა” რომელზეც რაჭული ტრადიციული ცეკვა სრულდება. რაჭული ფოლკლორის სხვა ცნობილი სიმღერებია “მაღლა მთა მოდგას,” და “ქვედრულა.”

ხელოვნებასთან ერთად, რაჭის კულტურის განუყოფელი ნაწილია, დურგლობა. რაჭული ოდა უნიკალური ხის ჩუქურთმებით, ქართული არქიტექტურის გამორჩეული ნიმუშია. აუცილებელია აღინიშნოს რაჭული სამზარეულო ისეთი ცნობილი კერძებით, როგორიცაა შქმერული, რაჭული ლობიანი და ლორი.

გეოგრაფია და კლიმატი

რაჭა დასავლეთ საქართველოს ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობს და მას ესაზღვრება ქვემო სვანეთი, იმერეთი, შიდა ქართლი და ლეჩხუმი. ჩრდილოეთით მოსაზღვრე კავკასიონის ქედი კი რაჭის რელიეფის მთა-გორიანობას განაპირობებს. დღეს, ადმინისტრაციულად რაჭის მხარე, ონისა და ამბროლაურის მუნიციპალიტეტებისგან შედგება. რაჭის ტერიტორია ასევე მოიცავს მდინარე რიონის სათავესა და ხეობას, შენაკადებთან ერთად.

Რაც შეეხება კლიმატს, რაჭა გამორჩეულია სასარგებლო თვისებების მქონე ნოტიო ჰავითა და ბალნეოლოგიური კურორტების სიმრავლით. ზაფხული ზომიერად ცხელი, ხოლო ზამთარი ხანგრძლივი და ცივია. ნოტიო ჰავის გავლენიდან გამომდინარე, კუთხე საკმაოდ ნალექიანია.