შატილი

შატილის ციხე–სოფლის მთავარი ხიბლი, მის ისტორიულ დანიშნულებასა და არქიტექტურულ ელემენტებშია, რომლებიც მთა–გორიან ბუნებასთან და პირიქითა ხევსურეთის მწვერვალებთან ერთად, კიდევ უფრო მეტ უნიკალურობას ანიჭებს შატილს. სოფელი შატილი არა მარტო ციხე–კოშკების გამოა ცნობილი, არამედ მასთან მდებარე გასაოცარი ბუნებისა და ისტორიული ძეგლებით. წლიურად, შატილი უფრო და უფრო მეტ ქართველ თუ უცხოელ ვიზიტორს იზიდავს. სოფლის უნიკალურობის გამო, მისი რესტავრაცია 1970–იან წლებში დაიწყო და დიდი ხნის განმავლობაში მიმდინარეობდა.

რა ვნახოთ შატილში?

შატილი უნიკალური სოფელია არა მარტო გასაოცარი განლაგების არქიტექტურული ძეგლების გამო, არამედ უძველესი ისტორიული ძეგლებითა და გამორჩეული ბუნების ღირსშესანიშნაობებით.

ტურისტებისთვის საყვარელი ღირსშესანიშნაობაა კოშკები და ციხე–სახლები, თუმცა სოფელთან ახლოს მდებარეობს ქაჩუს ციხე და კისტანის ციხე, რომლებიც არანაკლები პოპულარობით სარგებლობენ. მათ, ვისაც ლაშქრობა და საქართველოს მთიანი ბუნების აღმოჩენა გსურთ, უნდა მოინახულოთ ფშავ–ხევსურეთის ეროვნული პარკი და ლურჯი მთები, რომლებიც დაუვიწყარ თავგადასავლებს გაჩუქებთ.

ისტორია

შატილის სოფელზე ზუსტი ისტორიული ცნობები საკმაოდ მცირეა და აშენების ზუსტი თარიღი დაუდგენელია, თუმცა ნავარაუდებია, რომ შუა საუკუნეებში აიგო. მიუვალ კლდეზე აშენებულ სოფელს, უდიდესი ისტორიული დანიშნულება ჰქონდა. საუკუნეთა განმავლობაში, სოფელი მთავარი სადარაჯო ადგილი იყო ჩრდილოეთ გადმოსასვლელებს შორის და ითვლებოდა შატილის თემის ცენტრად.

დღეს შემორჩენილი საცხოვრებელი სახლები სავარაუდოდ, მე–17 და მე–18 საუკუნით თარიღდება. უნიკალური არქიტექტურული მახასიათებლების გამო, შატილის აქტიური რესტავრაცია 1970–იან წლებში დაიწყო და 2007 წლიდან, ის იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის საცდელ სიაშია შეტანილი.

არქიტექტურული აღწერა

პირიქითა ხევსურეთში, არღუნის ხეობაში გაშენებული სოფელი, ტერასული განლაგებისაა და მოიცავს, როგორც საყოფაცხოვრებო შენობებს, ასევე ისტორიული დანიშნულების ნაგებობებსაც. მთავარი სამშენებლო მასალა ნატეხი ქვა, ფიქალი და რიყის ქვაა. თითოეული შენობა ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავდება და მათი განლაგება ტერასულია.

სახურავები ბანის ტიპისაა. სოფელი ასევე მოიცავს კოშკურ სახლებს. ტერასები ერთმანეთს ვიწრო ბილიკებითა და კიბეებით უკაშირდება. სოფელში მრავლადაა ღია და დახურული აივნები. შატილის არქიტექტურის უნიკალურობა, მის გასაოცარ განლაგებაშია, რომელიც იმ პერიოდისთვის უჩვეულოთ გეგმაზომიერია. შატილის შენობების ნაწილი, ბევრად ადრეული პერიოდით თარიღდება, ხოლო ნაწილი, მე–18 საუკუნით. სოფელში ასევე იყო სპეციალური ქუჩა პირუტყვის გადაადგილებისთვის, სანიაღვრე ვიწრო ქუჩები და ქვითკირის გალავანი.

რაც შეეხება შატილის საცხოვრებელ სახლებს, ქვითკირის ოთხ და ხუთ სართულიანი სახლები მოიცავდა გომურებს, საცხვარებს, საცხოვრებლებს და თავდაცვითი დანიშნულების კოშკურებს. შატილში ასევე შეხვდებით კალოიან სახლებს და საფეხვნო ნაგებობებს, სპეციალურ შენობებს საქონლისთვის, სალუდე ნაგებობებს და სამრეველო ოთახებს, რომლებიც მხოლოდ ქალებისთვის იყო განკუთვნილი.